Jak pozbyć się lęków? Skuteczne metody i wsparcie terapeutyczne

Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęstszych zaburzeń psychicznych, które mogą wynikać z różnych czynników, takich jak stres, problemy ze zdrowiem fizycznym, predyspozycje genetyczne lub inne czynniki środowiskowe. Mogą one przejawiać się w różnych formach, od uogólnionych zaburzeń lękowych po ataki paniki. Lęk może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie, powodując objawy takie jak drażliwość, kołatanie serca czy bezsenność. Zaburzenia lękowe są zazwyczaj trudne do pokonania bez profesjonalnej pomocy, dlatego wsparcie terapeutyczne uznaje się za podstawę radzenia sobie z zaburzeniami lękowymi.

Co to są zaburzenia lękowe?

Zaburzenia lękowe należą do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych, znacząco wpływając na życie osób nimi dotkniętych. Zaburzenia te mogą wynikać ze stresu, problemów ze zdrowiem fizycznym, być dziedziczone lub wypływać z innych czynników. Przejawia się w różnych formach, w tym w postaci uogólnionych zaburzeń lękowych, ataków paniki, lęku społecznego i lęku separacyjnego. Zaburzenia te mogą być trudne do kontrolowania, dlatego wymagają profesjonalnego wsparcia. Lęk może również powodować objawy fizyczne, takie jak przyspieszone bicie serca, zawroty głowy czy duszność.

Zaburzenia lękowe są zróżnicowane i mogą mieć różne przyczyny. U jednych pacjentów są spowodowane czynnikami genetycznymi, u innych zaś są wynikiem działania czynników środowiskowymi lub doświadczeń życiowych. Pamietaj, że właściwa diagnoza i leczenie są podstawą w radzeniu sobie z tymi zaburzeniami.

Rodzaje zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe są złożonymi problemami zdrowotnymi, które mogą manifestować się na różne sposoby.

• Uogólnione zaburzenie lękowe (zespół lęku uogólnionego, GAD) – Charakteryzuje się trudnością w kontrolowaniu lęku, który jest obecny przez większość dnia. Osoby z tym zaburzeniem mają trudności z odprężeniem się i są nadmiernie zmartwione różnymi sprawami.
• Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – Obejmuje nawracające, natrętne myśli (obsesje) i powtarzające się czynności (kompulsje).
• Zaburzenie lękowe z napadami paniki – Objawia się intensywnymi epizodami lęku, często towarzyszącymi fizycznymi symptomami, takimi jak duszność czy przyspieszone bicie serca.
• Fobie specyficzne – Są to irracjonalne lęki przed określonymi sytuacjami, przedmiotami lub zwierzętami (np. arachnofobia – lęk przed pająkami).
• Zespół stresu pourazowego (PTSD) – Rozwija się po przeżyciu traumatycznego wydarzenia i może powodować flashbacki oraz unikanie bodźców związanych z traumą.
• Lęk społeczny (inaczej fobia społeczna) – Charakteryzuje się intensywnym lękiem przed sytuacjami społecznymi lub oceną przez innych.
• Zaburzenie separacyjne – Dotyczy głównie dzieci, które odczuwają nadmierny lęk związany z separacją od bliskich osób.

Wśród zaburzeń lękowych najczęściej wymienia się uogólnione zaburzenie lękowe – uporczywe i nadmierne zamartwianie się, które jest dodatkowo trudne do kontrolowania.  Można też wyróżnić ataki lęku, czyli intensywne epizody strachu lub dyskomfortu, którym towarzyszą takie objawy somatyczne, takie jak szybkie bicie serca, zawroty głowy lub duszność.

Często powiązana z atakami paniki bywa agorafobia, charakteryzująca się lękiem przed otwartymi lub zatłoczonymi przestrzeniami. Z kolei fobia społeczna to irracjonalny strach przed określonymi sytuacjami społecznymi lub interakcjami z innymi ludźmi. Hipochondria bywa domeną nie tylko starszych, lecz obecnie również coraz częściej młodych osób. Jest to nadmierne zaabsorbowanie zdrowiem wywołane lękiem, prowadzące do znacznego niepokoju i obawy o utratę bądź pogorszenie stanu zdrowia.

Przeczytaj też: Fobia społeczna – jak leczyć?

Typowe objawy lęku

Lęk może objawiać się w różny sposób u poszczególnych osób. Typowe objawy mogą mieć łagodną formę, a zatem może to być poddenerwowanie, drażliwość czy niepokój. Cięższe objawy mogą przybierać formę kołatania serca, zawrotów głowy, bezsenności, problemów z trawieniem, bóli głowy oraz napięcia mięśniowego. 

Lęk może różnić się w zależności od osoby, która go doświadcza. Towarzyszące mu uczucia mogą być łagodne, jak podenerwowanie, po bardziej poważne, jak przyspieszone bicie serca, zawroty głowy, czy ataki paniki.

Przyczyny i czynniki ryzyka   

Zaburzenia lękowe mogą wynikać z kombinacji czynników genetycznych, środowiskowych i biologicznych.

Czynniki genetyczne

Odkryto ponad 100 genów związanych z lękiem, co sugeruje, że genetyka odgrywa istotną rolę w rozwoju zaburzeń lękowych. Badania wykazały, że zaburzenia lękowe mogą być dziedziczone. Rodziny, w których występują przypadki lęku, mają wyższe ryzyko jego rozwoju u innych członków rodziny [1] [2]

Czynniki środowiskowe

Nagłe zmiany, takie jak utrata pracy, rozwód rodziców lub doświadczenie traumy, mogą wywołać lęk. Także użycie substancji takich jak kofeina, amfetaminy czy alkohol może powodować lub nasilać objawy lękowe. Wśród innych czynników środowiskowych bardzo często wymienia się negatywne doświadczenia w dzieciństwie, takie jak nadopiekuńcze lub krytyczne wychowanie, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych.

Czynniki biologiczne i zdrowotne

Problemy ze zdrowiem, takie jak przewlekłe choroby lub ból, mogą prowadzić do lęku i niepokoju. Także zaburzenia snu mogą być zarówno przyczyną, jak i skutkiem lęku.

Podsumowując źródła objawów lekowych, możemy powiedzieć, że podstawowe przyczyny lęku często wynikają ze stresu, który może również prowadzić do depresji, uzależnień, zaburzeń snu i zaburzeń odżywiania. Ogólny spadek formy i ogólnego zdrowia fizycznego może również powodować niepokój, a w niektórych przypadkach również lęk. Jednym z efektów ubocznych zażywania substancji psychoaktywnych bywa również lęk występujący w trakcie działania samej substancji czynnej bądź pojawiający się dopiero później, po jakimś czasie.

Jak pozbyć się lęków? – Leczenie zaburzeń lękowych    

Leczenie zaburzeń lękowych wymaga zindywidualizowanego podejścia, uwzględniającego rodzaj zaburzenia, stopień nasilenia objawów i potrzeby pacjenta. Skuteczne metody leczenia obejmują terapię poznawczo-behawioralną, hipnoterapię oraz wsparcie terapeutyczne. Ważne jest również poszukiwanie wsparcia wśród bliskich i dbanie o zdrowie fizyczne.

Psychologiczne metody leczenia lęku

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najskuteczniejszych form leczenia zaburzeń lękowych. Ta terapia polega na zmianie sposobu myślenia i zachowania, aby pacjent mógł lepiej radzić sobie z lękiem.

CBT może być prowadzona indywidualnie lub grupowo.

Hipnoza w trakcie leczenia zaburzeń lękowych

Hipnoza pozwala dotrzeć do ukrytych, wypartych czy zapomnianych treści wywołujących lęki. Poprzez wywołanie głębokiego stanu relaksu, te sytuacje można jeszcze raz przeżyć w sposób bezpieczny i przeformułować wspomnienia, tak aby nie wywoływały dyskomfortu w postaci lęku.

Hipnoza pomaga zmniejszyć lub wyeliminować intensywność objawów. Dzięki temu pacjent umie sobie lepiej poradzić w sytuacjach, które wcześniej wywoływały u niego lęk.

Zainteresował Cię temat hipnoterapii? Pierwszy raz spotykasz się z tą formą leczenia zaburzeń lękowych? Koniecznie przeczytaj: Leczenie hipnozą – skuteczna pomoc w wielu problemach.

Istota wsparcia terapeutycznego w leczeniu lęków

Posiadanie systemu wsparcia jest niezbędne do radzenia sobie z lękiem. Rodzina i przyjaciele mogą zapewnić komfort i wsparcie, pomagając osobom doświadczającym lęk czuć się mniej odizolowanymi w trudnych momentach. Ważne jest, aby bliscy zrozumieli, że lęk jest tymczasowy i zaoferowali swoją akceptację i obecność.

Dodatkowo, grupy wsparcia i terapia grupowa mogą być skutecznym narzędziem w radzeniu sobie z lękiem. Uczestnictwo w grupach pozwala na podzielenie się doświadczeniami i nauczenie się od innych strategii radzenia sobie z lękiem. Wsparcie społeczne jest bardzo pomocne w procesie leczenia, ponieważ pomaga zwiększyć poczucie bezpieczeństwa i zmniejszyć izolację.  

Zaburzenia snu a uczucie lęku

Lęk często zakłóca sen, tworząc błędne koło. Techniki relaksacyjne, takie jak ćwiczenia oddechowe, medytacja i joga, mogą wspierać lepszy sen. Regularna aktywność fizyczna, szczególnie w przypadku osób prowadzących siedzący tryb życia, również pomaga zmniejszyć niepokój i poprawić jakość snu. 

Co jeszcze możesz zrobić, aby podnieść jakość swojego snu?

Ustalenie regularnego harmonogramu snu i stworzenie spokojnej atmosfery w sypialni może okazać się bardzo pomocne. Unikaj stymulujących aktywności przed snem, takich jak korzystanie z urządzeń elektronicznych, ponieważ również przyczyniają się one do lepszego wypoczynku. Warto również rozważyć techniki relaksacyjne przed snem, takie jak trening autogenny, aby zmniejszyć stres i lęk. 

Jak radzić sobie z lękiem w codziennym życiu?

Opanowanie lęku w codziennych sytuacjach wymaga kombinacji strategii zarówno psychologicznych, jak i fizycznych. Jednym ze skutecznych narzędzi, które pacjent może stosować samemu w swoim czasie jest trening autogenny Schulza.

Jest to technika relaksacyjna, która pomaga szybko radzić sobie ze stresem. Polega na wywołaniu uczucia ciepła i ciężaru w różnych częściach ciała. Trening autogenny Schulza, pozwala złagodzić takie objawy jak:

• napięcie mięśniowe,
• przyspieszone bicie serca,
• zawroty głowy.

Stosowany regularnie może być skutecznym narzędziem w radzeniu sobie z lękiem. Jest on de facto wejściem w stan głębokiego relaksu, czyli w stan hipnozy. Ćwiczenia oddechowe oraz aktywność fizyczna mogą również złagodzić objawy lęku i korzystnie wpłynąć na dobrostan człowieka. Regularna terapia, a przede wszystkim hipnoterapia, może pomóc w radzeniu sobie z chronicznym lękiem.  

Na szczęście, lęk można opanować dzięki odpowiednim strategiom. Niezależnie od tego, czy chodzi o hipnoterapię, czy zmianę stylu życia, możliwe jest zmniejszenie wpływu lęku i poprawa codziennego funkcjonowania. Gdy lęk staje się dominującym doświadczeniem w naszej codzienności, wówczas warto poszukać profesjonalnego wsparcia. Specjalista może pomóc Ci oswoić lęk i poprawić jakość Twojego życia.

Źródła

[1]Yale School of Medicine Yale Scientists Uncover Genetic Predisposition to Anxiety < Yale School of Medicine

[2] National Library of Medicine Genetics of generalized anxiety disorder and related traits – PMC